Teraz już oficjalnie i certyfikatem możemy ogłosić, że nasze wieloletnie starania o nadanie międzynarodowego tytułu społeczności ciemnego nieba dla Sopotni Wielkiej, zakończyły się sukcesem! Dzięki wspólnemu wysiłkowi wielu osób, rady dialogu społecznego, Gminy Jeleśnia czy międzynarodowemu komitetowi naukowemu z projektu "Racjonalna polityka oświetleniowa w praktyce", nasza miejscowość 11 listopada 2023r. oficjalnie uzyskała tytułu International Dark Sky Community, przyznawany przez Dark Sky International z siedzibą w Tucson w USA. Zdaniem wielu znawców dziedziny zanieczyszczenia sztucznym światłem, to prestiżowe wyróżnienie w skali światowej, gdyż w samej Europie dotąd było tylko 9 lokalizacji (społeczności), które spełniły warunki wymagane do uzyskania tego tytułu. Wśród nich należy wymienić m.in. ograniczenie emisji światła ponad linię horyzontu astronomicznego, redukcję światła o zimnej temperaturze barwowej czy w końcu rozwiązania techniczne eliminujące ucieczkę strumienia świetlnego w otoczenie, jak chociażby w przypadku iluminacji architektonicznej (zob. przykład modernizacja oświetlenia fasady kościoła w Sopotni Wielkiej). Kluczowe były jedna trzy ostatnie lata, gdzie w ramach ww. projektu o syg. Xølotl, przeprowadzone zostały praktyczne warsztaty oświetleniowe z udziałem zespołu merytorycznego naszych działaczy i działaczek ze Stowarzyszenia POLARIS-OPP, ale i ze wsparciem zespołu technicznego, odpowiednio przeszkolonych i doświadczonych elektryków. Dzięki nim udało się zaangażować właścicieli ponad 160 gospodarstw, wokół których zmodernizowano oświetlenie zewnętrzne. Dodatkowo w szkoleniach i spotkaniach tematycznych łącznie udział wzięło blisko 800 osób, co na miejscowość liczącą niecałe 2 tys. mieszkańców jest naprawdę dużym osiągnięciem. Ostatnim krokiem było przyjęcie przez Radę Gminy Jeleśnia uchwały dot. Strategii Rozwoju na lata 2023-2030, w której wprost uwzględniono zapisy ochrony ciemnego nieba, czyli racjonalnej polityki oświetleniowej. Dokumenty te wraz z historią działań i linkami do zewnętrznych źródeł można znaleźć na podstronie dedykowanej obszarowi CN-001 na stronie www.ciemneniebo.pl

Uzyskanie tytułu IDSC to jednak nie koniec wieloletnich zmagań o czynną ochronę przed zanieczyszczeniem światłem, ale dopiero początek drogi pod kątem tzw. Night Smart Village. Smart Village, to nowa koncepcja rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej, skierowana do wsi, które zmagają się z problemami społecznymi, gospodarczymi i środowiskowymi, m.in. z powodu oddalenia od ośrodków miejskich oraz postępującej depopulacji. Instrument Smart Village będzie obecny w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, dokumencie który określa ramy dla polityki rolnej i wiejskiej Polski w nadchodzącym okresie programowania UE. Założeniem jednak naszego projektu, który poprowadzi obecnie Fundacja Satelitarna, jest wsparcie oddolnej idei mieszkańców i mieszkanek, określonej roboczo mianem "ekologii nocy". Poprzez przeniesienie dobrych praktyk z państw zachodnich, chcemy metodą partycypacji obywatelskiej podjąć się próby opracowania pierwszej w kraju koncepcji "Smart Village" w oparciu o wspomnianą wcześniej uchwałę samorządową na rzecz zachowania gwieździstego nieba (stąd też dodatkowe, wyróżniające słowo "Night", czyli "inteligentna wioska nocna"). W tym celu utworzona została stała rada dialogu obywatelskiego (z udziałem NGO, JST, MSP oraz młodzieży) na rzecz ekologii nocy na terenie naszej miejscowości, której pierwsze "podwaliny" zainicjowane już zostały w 2022r. Efektem końcowym będzie konsolidacja różnych grup społecznych, utrzymanie czynnej ochrony prawnej ciemnego nieba, innowacyjna forma poprawy ochrony środowiska nocnego, a także otwarta zostanie szeroka debata o możliwości rozwoju wizji "Smart Night Village" na tym terenie.

Wśród potencjalnych pożytków wynikających z tego projektu można przykładowo wymienić:
- mieszkańcy lokalni zyskają na utrzymaniu i zwiększeniu w dalszej perspektywie liczby turystów w naszej miejscowości, zachęcimy nowe osoby do przyjazdu i uczestnictwa we wspólnych szkoleniach i wydarzeniach otwartych rozwijając tym samym koncepcję Smart Night Village opartą o ASTROTURYSTYKĘ; gospodarstwa będą miały możliwość poczucia konsolidacji i współuczestnictwa w wykorzystaniu lokalnego prawa (uchwały samorządowej dot. Strategii);
- pośrednio osoby indywidualne jak i rodziny zamiejscowe, turyści, pasjonaci, otrzymają wyjątkową okazję rozwoju swojej pasji i spędzania wolnego czasu na terenie pierwszego, certyfikkowanego obszaru ochrony ciemnego nieba;
- nastąpi zwiększenie zaangażowania i aktywności społecznej ze strony mieszkańców / mieszkanek Sopotni Wielkiej pod względem wiodącego tematu, który rozróżnia nas na arenie ogólnopolskiej, a nawet europejskiej czy światowej;
- wykorzystamy potencjał i zminimalizujemy zdiagnozowany deficyt braku informacji o podjętym w 2011 roku przedsięwzięciu przez zebranie wiejskie i uchwałę sołecką, która zainicjowała wówczas powstanie obszaru ochrony ciemnego nieba;
- będzie miało miejsce współuczestnictwo w stanowieniu lokalnego prawa zarówno ze strony członków rady jak i mieszkańców,
- kontynuowana będzie budowa wspólnoty w wymiarze działań partycypacyjnych wokół tematu redukcji "light pollution", co przyczyni się do zrównoważonego rozwoju naszej miejscowości w kierunku Smart Night Village, dającej szansę na dalsze finansowanie w perspektywie środków dotacyjnych / rozwojowych;
- nastąpi konsolidacja różnych grup wiekowych, społecznych i środowisk (punktów widzenia) z terenu naszej miejscowości i wypracowania kompromisu z osobami niepopierającymi dotąd tej koncepcji;
- upatrujemy także symbolicznego wzorca do podjęcia inicjatywy legislacyjnej zapoczątkowanej w symbolicznym Roku Kopernika 2023, która może stać się przyczynkiem nie tylko do poprawy promocji naszej miejscowości, ale i jako wzór dla całego kraju z uwagi na brak przepisów regulujących zjawisko "light pollution",
- uzyskanie tytułu IDSC przyczyni się z pewnością do powstanie swoistego rodzaju przestrzeni dobra wspólnego i stałego miejsca wymiany poglądów na tematy ważne, dot. naszej miejscowości w perspektywie jej dalszego rozwoju.

Pozytywny efekt będzie miał również miejsce w zakresie pobudzenia przedsiębiorczości lokalnej związane z tzw. "astroturystyką" i koncepcją Smart Night Village na terenie Gminy Jeleśnia. Odwiedzający nas turyści, poprawią sytuację materialną lokalnych pensjonatów, obiektów gastronomicznych czy innych punktów usługowych na terenie Sopotni Wielkiej i okolic.

Oprócz powyższych nie sposób zapomnieć o pożytkach wynikających z samej, tzw. ochrony ciemnego nieba, do których można zaliczyć m.in.:
- utrzymanie i polepszenie warunków obserwacji obiektów astronomicznych na niebie, a tym samym rozwoju pasji, nauki itp.
- poprawa bezpieczeństwa na drogach dzięki nieoślepianiu kierowców przydomowymi naświetlaczami LED o zimnej barwie,
- poprawa komfortu snu wśród mieszkańców, dzięki ograniczeniu ucieczki światła w niepożądane strony jak okna domów - przekłada się to na poprawę jakości życia i kondycję zdrowotną, gdy mówimy o naturalnej ciemności nocy,
- zmniejszenie wydatków na energię elektryczną dzięki lepszemu zarządzaniu światłem sztucznym - tak w kasie gminnej jak i portfelach domowych (na przestrzeni 2024 roku rozdamy i zachęcimy do montażu reduktorów mocy, stosowania filtrów, czujników ruchu itp.),
- zachowanie nocnych walorów ekosystemów roślin i zwierząt, co już zostało stwierdzone kilka lat temu poprzez pojawienie się tutaj niektórych gatunków ptaków czy nietoperzy, które preferują ciemniejsze obszary,
- prawne wzmocnienie ochrony dziedzictwa kulturowego związanego z niebem - symboliczne nawet jako wzór dla całego kraju - w szczególności teraz, w  ochodzonym nadal Roku Kopernika 2023,
- i inne.

Certyfikat IDSC jest jednak tylko symbolem i swoistego rodzaju potwierdzeniem wieloletnich wysiłków naszej społeczności i organizacji w kierunku czynnej ochrony ciemnego nieba. Nie zapominamy, że nie jesteśmy jedyni w Polsce i są także inne środowiska lokalne i społeczności, które starają się usilnie ocalić przed utratą nocne niebo pełne gwiazd - wymownie w kraju Mikołaja Kopernika czy Jana Heweliusza. Ten tytuł dedykujemy także im, aby nie ustali w swoich wysiłkach i poszli również w nasze ślady. Pokażmy wszyscy, że warto zachować gwieździste niebo dla następnych pokoleń!

Zobacz również:

Memorandum ws. ustanowienia przepisów o zrównoważonym oświetleniu zewnętrznym w Polsce

Poradnik multidyscyplinarny Light Pollution Think Tank

Ogólnopolska Konferencja nt. Zanieczyszczenia Światłem z 2023 roku