Sopotnia Wielka zlokalizowana jest w dolinie potoku o tej samej nazwie (dopływ Koszarawy) na terenie Beskidu Żywieckiego (masyw Pilska) w gminie Jeleśnia. Cała miejscowość wpisuje się w obszar Żywieckiego Parku Krajobrazowego, a jej południowe tereny wyznaczają ostatnie grunty polskie przed granicą słowacką. Sopotnię Wielką otaczają liczne szczyty jak Kotarnica (1156), Romanka (1366), Rysianka (1322), od południa Palenica (1338) i wspomniane już Pilsko (1557) oraz Buczynka (1205), Łabysówka (904) i Krzyżowa – „Krzyżowski Groń” (723) od wschodu. Położenie to stanowi za szczególną cechę tejże miejscowości, stanowiące swoistego rodzaju koronę otaczającą całą wieś z pominięciem kierunku północnego, gdzie istnieje główny trakt dojazdowy w postaci drogi asfaltowej. Sopotnia Wielka leży na uboczu głównych arterii komunikacyjnych gminy Jeleśnia, co w dużym stopniu determinuje jej rozwój jak i rolę, jaką odgrywa pod względem turystycznym.

 

 

Zabudowa miejscowości to w przeważającym stopniu domy jednorodzinne, domki letniskowe i nieliczne pensjonaty rozlokowane wzdłuż głównej drogi tworzącej z początkiem niewielką pętle i ciągnącej się aż do stromych stoków górskich porośniętych lasem iglastym. „Centrum” wsi znajduje się w pobliżu najważniejszego symbolu tejże miejscowości – naturalnego wodospadu o wysokości 12m uznawanego za pomnik przyrody i  stanowiącego za wizytówkę nie tylko samej Sopotni Wielkiej, ale i całej gminy Jeleśnia.

 

 

Jest to typowa „wieś zarębna” założona przez osadników wołoskich związana z gospodarka wyrębową i wypaleniskową, a pierwsze wzmianki na jej temat pojawiają się m.in. przy osobie polskiego króla Jana Kazimierza (1609-1672), który to zgodnie z legendą czerpał doskonałą wodę z tych okolic w drodze do Wiednia. Późniejsza pieczęć gminna Sopotni Wielkiej z 1850 roku przedstawia sylwetkę lwa lub rysia, który w owych czasach występował licznie na tych terenach. Znany jest również od dawna wodospad na potoku Sopotnia Wielka (nazwa sopot łączona niegdyś była ze spadem wody), który pełnił przeróżne funkcje jak chociażby napędzał koło obrotowe w znajdującym się nieopodal tartaku (obecne miejsce pensjonatu „Nad wodospadem”). Inną historyczną ciekawostką jest również prastary przekaz, że na obszar Sopotni Wielkiej spadł z nieba przedziwny obiekt w postaci pokaźnej kuli lodu, która topniała przez wiele dni. Większość zachowanych zapisków historycznych odnosi się jednak do gospodarki leśnej, rolnej i własności gruntów za czasów panowania Habsburgów.

 

 

W miejscowości nie ma niestety linii kolejowej (najbliższy dworzec PKP w Jeleśni – ok. 7km od centrum wsi), toteż komunikacja publiczna bazuje w głównej mierze na autobusach PKS, a także na coraz lepiej zorganizowanej sieci połączeń prywatnych linii minibusów kursujących już znacznie częściej, taniej i regularnie do powiatowego Żywca. Do Sopotni Wielkiej prowadzą dwie drogi asfaltowe – pierwsza, główna od strony Jeleśni przez Sopotnię Małą, oraz druga widokowa (o zmniejszonej nośności do 3,7t.) z Krzyżowej przez „Krzyżowski Groń”. Główna droga przebiegająca przez Sopotnię Wielką nie ma niestety połączenia z traktami na Słowację. Jest w pewnym stopniu „ślepą ulicą” kończącą się jako polna droga u stóp masywu Pilska. 

 

 

Typowymi atrakcjami dla przyjezdnych mogą być liczne szlaki turystyczne stanowiące tu za węzeł Beskidu Żywieckiego, nieprzeciętne krajobrazy i punkty widokowe, unikalna przyroda dawnej Puszczy Karpackiej, walory naturalne jak czyste powietrze czy woda oraz wspomniany już wodospad lub słabo znana Jaskinia Wickowa (101m. – najdłuższa w Żywieckim Parku Krajobrazowym).

 

 

Innowacyjnymi formami turystyki aktywnej na tym obszarze są zapewne coraz częściej organizowane wycieczki konne (za sprawą wybudowanej tu stadniny przez prywatnego inwestora przed paroma laty) oraz niespotykana dotąd astroturystyka oparta na ochronie ciemnego nieba do obserwacji astronomicznych. Ta druga dziedzina od 1996 roku stała się głośna z tytułu aktywności dawnego klubu astronomicznego, a obecnie Stowarzyszenia POLARIS – OPP (KRS: 0000076686), które zainicjowało nie tylko nocne wyprawy obserwacyjne na pobliskie pola i łąki, ale i zbudowało niewielką infrastrukturę dydaktyczno-rekreacyjną w oparciu o astronomię i nauki pokrewne. Do najbardziej interesujących można z pewnością zaliczyć imitację wnętrza modułu Destiny Labolatory stacji kosmicznej ISS w skali 1:1 odwiedzonej osobiście w 2008 roku przez amerykańskiego astronautę G.Zamka, podświetlaną makietę-planetarium Sopotni Wielkiej dla roku 2050 w skali H0 oraz Mobilne Obserwatorium na bazie kultowego wręcz samochodu polskiej marki Tarpan 237D.

 

 

 
 

 

Unikatowym atutem zarówno dla badań naukowych jak i samej turystyki na terenie Sopotni Wielkiej jest jednak wdrażana od 1997 roku skuteczna ochrona ciemności nocnego nieba. Ten z pozoru banalny temat niesie ze sobą liczne korzyści nie tylko z zakresu astronomii praktycznej, ale także i w sferze materialnej, społecznej, ekonomicznej jak i przyrodniczej. Dzięki zmodernizowanemu w 2011 roku oświetleniu ulicznemu, możliwe jest podziwianie przepięknych widoków ciemnego nieba pełnego gwiazd z doskonale widoczną Drogą Mleczną i innymi obiektami astronomicznymi. Budżet gminy zaoszczędza na tym ok. 9tys. złotych rocznie, natomiast mieszkańcy mogą wypocząć od uciążliwego światła wysokoprężnych lamp sodowych, które dotąd wpadało do okien z nieprawidłowym opraw z wypukłym kloszem. Jest to więc pierwsza w Polsce miejscowość, gdzie m.in. do celów rozwoju astro-turystyki zmodernizowano całe oświetlenie publiczne. Co roku z tego tytułu organizowane są Festiwale Ciemnego Nieba, Pikniki z Astronomią czy otwarte pokazy nieba. W 2014 roku zainicjowano budowę obserwatorium astronomicznego z 3m. kopułą na miejscowej szkole w Sopotni Wielkiej.

 

 

 

 

 

Oprócz Stowarzyszenia POLARIS – OPP na terenie Sopotni Wielkiej działa również reaktywowane przed paroma laty nieformalne Koło Gospodyń Wiejskich, będące najmłodszą tego typu grupą wiekową na terenie gminy Jeleśnia. Punktem aktywności kulturalnej jest również Dom Strażaka, w którym organizowane są od czasu do czasu różnego rodzaju spotkania wiejskie czy okazjonalne zabawy. W tym miejscu swoją aktywność zaznacza również Ochotnicza Straż Pożarna w Sopotni Wielkiej (KRS: 0000286348). Pomimo braku boiska na terenie omawianej miejscowości, funkcjonuje również Ludowy Klub Sportowy „SOPOTNIA” (KRS: 0000224710).

 

 

 

 

Dojazd: