Ogólne
Aktualnie dostępne są następujące wzory raportów i formularzy obserwacyjnych (wersje PDF):
Miejsca Obserwacyjne (M/O) to wyznaczane przez Zarząd Stowarzyszenia POLARIS - OPP na wniosek obserwatorów, wszelkiego rodzaju punkty, stanowiska, budynki, grunty lub inne nieruchomości, gdzie zarówno członkowie ww. organizacji jak i osoby niezrzeszone przeprowadziły co najmniej 3 sesje obserwacyjne zarejestrowane w archiwum CSO.
Właścicielowi nieruchomości, na której wyznaczone zostało Miejsce Obserwacyjne POLARIS-OPP, przysługuje ustawowe zwolnienie z podatku od nieruchomości, o ile zawarta została umowa bezpłatnego użyczenia tego miejsca oraz prowadzone są systematyczne obserwacje zarejestrowane w archiwum CSO.
Należy pamiętać, że wymiar miejsca oraz jego dobór pozostawia się obserwatorom zgłaszającym wniosek o rejestrację. Obszar objęty Miejscem Obserwacyjnym musi być zgodny z faktycznie użytkowaną powierzchnią do tego celu.
Poniżej publikujemy aktualny, ogólny wykaz Miejsc Obserwacyjnych:
Nr M/O |
Adres |
Własność |
Opis |
M/O-1 |
Sopotnia Wielka 174 34-340 Jeleśnia (GPS: 49°35'29"N, 19°17'45"E) |
prywatna |
plac przed siedzibą POLARIS-OPP, teren płaski, podłoże betonowe / asfaltowe, stanowisko o pow. ~3x5m ogrodzone lub otwarte. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001+. |
M/O-2 |
Sopotnia Wielka, 34-340 Jeleśnia |
prywatna / publiczna |
pola oraz polna droga na wzgórzu „Groń”, nachylenie ~50o, podłoże naturalne, wilgotność mała, stanowisko o pow. ~20x50m, wolno dostępne - obszar CN-001. |
M/O-3 |
Sopotnia Wielka, 34-340 Jeleśnia (GPS: 49°35'27"N, 19°17'52"E) |
prywatna |
łąki i pola w obszarze „Na borach”, nachylenie ~5o, podłoże naturalne, wilgotność bardzo duża, stanowisko o pow. ~40x100m, wolno dostępne. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-4 |
Sopotnia Wielka 34-340 Jeleśnia |
prywatna |
działka w obszarze „Zapotok”– teren zielony, podłoże naturalne, wilgotność duża, teren płaski, stanowisko o pow. ~3x20m, ogrodzone, zlokalizowane nieopodal stacji ASTROMETEO. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-5
|
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-6 |
Sopotnia Wielka, 34-340 Jeleśnia |
prywatna / publiczna |
miejsce dwustanowiskowe: północne –pola, łąki, polne drogi nad cmentarzem i koło kościoła, podłoże naturalne, nachylenie zmienne od ~3o do 30o, wilgotność mała, stanowisko o pow. ~20x100m, wolno dostępne - obszar CN-001. |
południowe – pola, łąki, droga asfaltowa „pod Wodociągiem”, podłoże naturalne/ asfaltowe, nachylenie zmienne ~3o- 40o, wilgotność bardzo duża (sąsiedztwo potoku „Pierlaków”), stanowisko o pow. ~20x30m, wolno dostępne - obszar CN-001. |
|||
M/O-7 |
Sopotnia Wielka, 34-340 Jeleśnia |
prywatna / publiczna |
pola, łąki i drogi w centralny obszarze dolnej Sopotni Wielkiej między obszarem „Stara wieś” i „Kamieniec”, podłoże naturalne / asfaltowe, nachylenie od 0o do ~ 20o, wilgotność zmienna, stanowisko o pow. 200x500m, wolno dostępne. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-8 |
Sopotnia Wielka, 34-340 Jeleśnia (GPS: 49°35'23"N, 19°18'02"E) |
prywatna / publiczna |
pola, łąki i polne drogi nieopodal dawnego sklepu R.Ciućka, podłoże naturalne (w 2009 roku rozpoczęta budowa boiska szkolnego), nachylenie od ~0o do 10o, wilgotność bardzo duża i duża, stanowisko o pow. 100x50m, wolno dostępne. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-9 |
41-206 Sosnowiec, ul. Reymonta 31 |
prywatna |
balkon wnękowy w bloku na I piętrze, mieszkanie prywatne, kierunek południowy, nachylenie ~0o, podłoże betonowe, wilgotność mała, stanowisko o pow. ~40x120cm, z barierką. |
M/O-10 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-11 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-12 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-13 |
Sopotnia Wielka 174 34-340 Jeleśnia |
prywatna |
balkon/taras zewnętrzny w kształcie litery L w budynku na półpiętrze, kierunek wschód i południe (również na zachód i północny wschód), nachylenie ~0o, podłoże betonowe, wilgotność mała, stanowisko o pow. 1,50x10m z barierką. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-14 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-15 |
Sopotnia Wielka 174 34-340 Jeleśnia |
prywatna |
poletko koło studni na obszarze „Zapotok”, działka / teren zielony, podłoże naturalne, nachylenie ~2o, wilgotność średnia, stanowisko o pow. ~3x5m, ogrodzone. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-16 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-17 |
Grodziec k. Będzina (GPS: 50°20'15"N, 19°04'33"E) |
nie ustalono |
pola i polna droga na południowym stoku wzgórza "św. Doroty", podłoże naturalne, nachylenie zmienne od ~5o do ~30o, wilgotność nie znana, stanowisko o pow. 100x60m. wolno dostępne. |
M/O-18 |
Sopotnia Wielka 174, 34-340 Jeleśnia |
prywatna |
balkon zewnętrzny w budynku na I piętrze (nad M/O-1), kierunek zachód, nachylenie ~0o, podłoże betonowe, wilgotność mała, stanowisko o pow. ~0,70x3m z barierką. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-19 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-20 |
Krzyżowa, 34-340 Jeleśnia (GPS: 49°35'54"N, 19°18'30"E) |
prywatna / publiczna |
pola, łąki, polne drogi i droga asfaltowa na wzgórzu "Krzyżowski Groń", podłoże naturalne / asfaltowe, nachylenie od ~ 5o do ~50o, wilgotność mała, stanowisko o pow. 100x200m, wolno dostępne. |
M/O-21 |
Sopotnia Wielka 174 34-340 Jeleśnia |
prywatna |
okno obserwacyjne w budynku na I piętrze (obszar „Zapotok”), kierunek wschód, rozmiar okna 1,80x1,20m. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001. |
M/O-22 |
41-206 Sosnowiec, ul. Reymonta 31 |
prywatna |
okno obserwacyjne w bloku na I piętrze, mieszkanie prywatne, kierunek północ i północny wschód, rozmiar okna 2x1,80m. |
M/O-23 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-24 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-25 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-26 |
44-246 Palowice. ul. Wiejska 1 |
prywatna |
teren zielony, podjazd betonowy oraz dach budynku gospodarczego, podłoże naturalne /betonowe / drewniane, nachylenie od ~0o do ~5o, wilgotność zmienna, stanowisko o łącznej pow. ~10x25m. ogrodzone na jednej posesji. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-002. |
M/O-27 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone). |
M/O-28 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-29 |
Strzyżowice k. Psar (GPS: 50°23'38"N, 19°04'15"E) |
nie ustalono |
pola i droga polna wokół tzw. wzgórza „Silos”, podłoże naturalne, nachylenie od ~10o do ~45°, wilgotność mała, stanowisko o pow. 20x70m, wolno dostępne. |
M/O-30 |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
(wykreślone) |
M/O-31 |
działka nr 3492 w Sopotni Wielkiej 34-340 Jeleśnia |
prywatna | plac przed siedzibą POLARIS-OPP po drugiej stronie ulicy – tzw. parking, ogrodzony z dwoma bramami wjazdowymi, podłoże naturalne, częściowo utwardzone, nachylenie ~0o do ~2o, wilgotność duża i bardzo duża, stanowisko o łącznej pow. ~7m x 25m., Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001+. |
M/O-32 |
kopuła Obserwatorium Astronomicznego na ZS nr 4 w Sopotni Wielkiej 298 34-340 Jeleśnia |
publiczna | kopuła obserwatorium astronomicznego o śr. 3.2m. z teleskopem stacjonarnym zlokalizowana na dachu szkoły w Sopotni Wielkiej, osobne wejście, wspólna klatka schodowa. Miejsce objęte programem ochrony ciemnego nieba - obszar CN-001+. |
M/O-33 |
(wykreślone) | (wykreślone) | (wykreślone) |
Od 1996 roku do maja 2010, osoby prowadzące lub uczestniczące w obserwacjach Stowarzyszenia POLARIS - OPP obowiązywały cztery rodzaje Regulaminów Obserwacyjnych: do sesji dziennych, nocnych, specjalnych i sektorowych. Nadzwyczajne Walne Zebranie z 15 listopada 2009 roku zdecydowało o zmianie tych czterech, przestarzałych dokumentów w jeden, ogólny Regulamin Obserwacyjny. Sześć miesięcy później przyjęto tzw. Kartę Zasad Obserwatora będącą odpowiednikiem Regulaminów Obserwacyjnych. Oto jej treść (czcionką pogrubioną) wraz z komentarzem:
- Przed wyjściem na obserwację, powiadom najbliższych.
Każdy uczestnik obserwacji prowadzący sesję dla POLARIS-OPP (jak i nawet tylko dla siebie), powinien z przyczyn bezpieczeństwa powiadomić o tym fakcie kogoś z najbliższych. Obserwację - szczególnie całonocną, można porównać do wycieczki w góry. Pierwszą zasadą więc jest powiadomienie o wyjściu na taką eskapadę jak i zapewnienie sobie tym samym ewentualnej pomocy w razie kłopotów. Jeśli nie mamy możliwości przekazania tej informacji komuś z najbliższych, zawsze można wysłać e-mail powiadamiający do Stowarzyszenia POLARIS - OPP na adres podany w podstronie Kontakt.
- Nie zapomnij - jedzenie, ubranie, telefon komórkowy, CSO*.
Zarówno grupowe jak i indywidualne podjęcie się obserwacji wymaga uprzedniego przygotowania. Jedzenie, odpowiednie ubranie adekwatne do panujących warunków atmosferycznych, czy telefon komórkowy niezbędny w razie niespodziewanych problemów, to tylko przykłady tego co powinno się znaleźć na wyposażeniu obserwatora POLARIS-OPP. W naszej organizacji praktykujemy również CSO, czyli Czarne Skrzynki Obserwacyjne pełniące funkcję rejestratora przebiegu obserwacji. Wykorzystując zazwyczaj dyktafon podajemy wszystkie najważniejsze informacje zarówno dotyczące zaobserwowanych zjawisk, jak i sytuacji panującej na obserwacji.
- Chroń siebie, sprzęt i informacje o obserwacji.
Bezpieczeństwo na obserwacjach to priorytet numer 1 dla naszej organizacji. Pamiętajmy nie tylko o właściwym ubiorze, zabezpieczeniu sprzętu (np. od wilgoci czy śniegu), czy bezpieczeństwie podczas obserwacji Słońca, ale również o właściwej polityce informacyjnej. Warto zaprosić znajomych na pokazy teleskopowe pod domem czy obserwacje w terenie, ale nie zapominajmy, że nierzadko podczas samotnej sesji astronomicznej posiadamy ze sobą w środku nocy wyposażenie warte kilka tysięcy złotych. Zastanówmy się kilka razy zanim zdradzimy nieznajomym osobom miejsce jak i dokładny czas naszej obserwacji.
- Informuj o opuszczeniu lub zmianie miejsca obserwacyjnego.
Ta zasada dotyczy głównie raportów wprowadzanych na CSO. Zmiana pośrodku nocy stanowiska obserwacyjnego może wprowadzić nie małe komplikacje i zakłopotanie osób bliskich, które martwią się o nasz los. Dotyczy to również baz danych POLARIS-OPP, w których podajemy konkretny numer M/O, a w trakcie zespołowych obserwacji czy wydarzeń zorganizowanych, konieczne jest uprzedzenie pracowników ochrony czy organizatorów.
- Jesteś na obserwacji – zajmuj się nią.
Warto o tym pamiętać szczególnie podczas nocnych obserwacji nieba. Często podczas grupowych eskapad odchodzi się od teleskopów czy stanowisk leżących, nieświadomie zajmując się różnymi czynnościami zabierającymi nam cenny czas pogodnych nocy. O zasadności tego stwierdzenia przekonujemy się zazwyczaj gdy przeoczymy wyjątkowo jasny meteor lub nie odnotujemy wszystkich zaplanowanych do zaobserwowania obiektów tej nocy.
- Obowiązuje kultura obserwacji, miejsca i otoczenia.
Większość obserwacji prowadzi się zazwyczaj w miejscach publicznie dostępnych lub co najmniej w sąsiedztwie osób, które cenią sobie ciszę nocną. Staramy się to uszanować jak również fakt, że obserwacje w terenie rządzą się innymi prawami. Tutaj możemy się spotkać z dziką zwierzyną lub przyrodą, której może zaszkodzić nasza obecność. Wykorzystując cudze pola czy łąki jako miejsca obserwacji, nie zapominajmy o uzyskaniu zgody oraz zachowaniu czystości stanowiska po zakończonej sesji. Być może właściciele tych gruntów skorzystają dodatkowo na naszych działaniach jak np. uzyskując zwolnienie z podatku od nieruchomości, na której odbywają się regularne działania naszej organizacji jako OPP.
- Jeśli obserwacja, to nie alkohol. Osoby palące prosimy o dystans.
Bardzo duża ilość amatorów nocnych obserwacji myli bardzo często sesje astronomiczne z libacjami alkoholowymi. Ta niechlubna tendencja niestety wzrasta, co widoczne jest zazwyczaj na różnorodnych forach internetowych i nieformalnych grupach, gdzie luźnie funkcjonujące społeczności wykorzystują czas wspólnych obserwacji na nieco inne, mniej wartościowe działania... Środowiska te w odróżnieniu do organizacji pozarządowych nie stosują w tym zakresie jasny zasad czy regulaminów, a wiele osób sprowadza później swoją odpowiedzialność w tym przedmiocie, na wzór panującej swobody wirtualnych dyskusji. Jako organizacja pożytku publicznego proponujemy aby zastosować znaną już zasadę odróżniania 200mm od 200ml podczas każdej obserwacji, bo w przeciwnym razie może to doprowadzić do wielu niepotrzebnych problemów... Zaś osoby palące papierosy lub inne tego typu wyroby pochodne, prosimy aby nie robiły tego w otoczeniu innych osób pomimo, że obserwacje prowadzimy w plenerze. Uszanujmy innych i jeśli ktoś musi jednak zapalić, należy to robić jak najdalej od miejsca zespołowych obserwacji.
- Uważaj na otoczenie podczas obserwacji.
W przeciwieństwie do pkt. 6, tutaj jest mowa o zagrożeniu jakie może stworzyć nam samo otoczenie obserwacji. Dotyczy to zarówno tak błahych rzeczy jak nagłej zmiany pogody, silnego wiatru, czy też bagnistego stanowiska, po skrajnie niebezpieczne wydarzenia typu spotkanie z niedźwiedziem na otwartym polu czy udział osób trzecich o nieprzychylnych zamiarach. Niestety to ostatnie zagrożenie jak wynika ze statystyk POLARIS-OPP, stanowi za najczęstszy przypadek niepowodzeń prowadzonych obserwacji, tuż obok królującej oczywiście pogody.
- Koordynujesz obserwację – zarządzaj grupą.
To zalecenie dla osób decydujących się zaprosić na obserwację dodatkowych uczestników. Warto pamiętać, że jeśli posiadamy teleskop i chcemy zorganizować pokaz nieba, jesteśmy w pewnym stopniu odpowiedzialni za właściwą organizację takiego spotkania. Należy tu pamiętać nie tylko o właściwych okularach do teleskopu, ale i powiadomieniu o potrzebie posiadania odpowiedniego ekwipunku, wyborze możliwie bezpiecznego stanowiska, czy też przestrzegania np. ciszy nocnej. W POLARIS-OPP obowiązuje również zasada dokonywania zapisu na CSO, kto i jak długo bierze udział w obserwacji. Nie raz sprawdziło się to w przypadku młodych osób jak i późniejszych analizach czasu obserwacji.
- Nie obsługuj sprzętu, na którym się nie znasz.
Zdarza się, że prowadząc obserwacje grupowe, pierwszym elementem z jakim przyjdzie nam się zmierzyć jest dopilnowanie właściwej obsługi sprzętu. Dotyczy to przede wszystkim sesji dla młodzieży, czy dzieci, którym prezentujemy interesujący z naszego punktu widzenia obiekt, podczas gdy włożenie ręki do środka otwartego reflektora by "złapać to małe lusterko", jest znacznie ciekawszym zajęciem młodego uczestnika. W trakcie grupowych obserwacji zapytajmy również właściciela sąsiedniego stanowiska czy możemy skorzystać z jego sprzętu, bo zawsze istnieje opcja, że nie będziemy wiedzieli jak go w pełni obsługiwać.
- Uczestniczysz w obserwacji – wykonuj polecenia koordynatora.
Podczas obserwacji grupowych (głównie nocnych), jest to bardzo ważna zasada aby działania były przeprowadzone sprawnie i skutecznie. W ciemności nie trudno o pomyłkę, zarówno w przygotowaniu sprzętu jak i zapewnieniu bezpieczeństwa uczestników. Sprawna koordynacja pozwoli nie tylko zobaczyć więcej ciekawych obiektów, ale i uniknąć chaosu podczas sesji. Działania tego typu koordynowane przez odpowiednie osoby z POLARIS-OPP podlegają zazwyczaj ubezpieczeniu grupowemu, w którym wymagane jest wskazanie "dowódcy" każdej obserwacji.
- Zakaz spania podczas sesji.
Nie tylko dlatego, że np. w szczerym polu może to być niebezpieczne, ale również z przyczyn czysto merytorycznych - jaki jest sens męczyć się w ten sposób z sennością czy wychłodzeniem organizmu, skoro i tak nasza spostrzegawczość czy dokładność jest za niska aby odnotować wyczekiwane zjawisko? Dotyczy to głównie obserwacji prowadzonych w pozycji leżącej (np. meteorów). Oprócz tego w niektórych porach roku może to być potencjalne zagrożenie dla naszego zdrowia, a nawet życia, gdy przykładowo temperatura spada poniżej zera stopni Celsjusza.
- Zapamiętaj znaki świetlne: wszystko w porządku – kreślenie „łuku”, potrzebna pomoc – kreślenie „kół”.
Te dwie proste zasady wprowadzone przez POLARIS-OPP od 1998 roku już nie raz miały zastosowanie podczas sesji, gdzie nie było zasięgu telefonów komórkowych albo też okoliczności wymagały "szybkiej i cichej komunikacji" na odległość. Są one również zgodne z kilkoma innymi znakami świetlnymi używanymi powszechnie w różnych branżach czy zawodach. Na nocnej sesji astronomicznej zabieramy tylko światło czerwone! W szczególności ekrany smartfonów czy latarki LED mogą nawet na kilkadziesiąt minut pozbawić nas i osób z naszego otoczenia, możliwości obserwowania obiektów na niebie, gdy choćby na chwilę włączymy takie źródło jaskrawego światła w pobliżu. Zamiast tego warto zaopatrzyć się w czerwone lampki rowerowe czy diodowe znicze ze stałym światłem czerwonym, filtry przyciemniające ekrany telefonów, czy nawet przeźroczysty futerał z czerwoną folią na smartfona. Warto zadbać o tzw. higienę wzroku podczas nocnej obserwacji!
- Każda osoba ma równe prawa do udziału w obserwacji – uszanuj to.
Od samego początku działalności Stowarzyszenia POLARIS – OPP zasada równości szans i dostępu do działań statutowych, była wartością nadrzędną. Głównie dzieci i młodzież ma pierwszeństwo do udziału w obserwacjach nieba przez teleskop czy wysłuchania prelekcji o niebie raz jeszcze. Pomyślmy o seniorach czy osobach słabszych i z niepełnosprawnościami, gdy organizujemy wymarsz grupy na odległe miejsce obserwacyjne. Zadbajmy o widoczne dla wszystkich oznaczenia czy prawo głosu osobom małoletnim, gdy boją się wracać po ciemku z obserwacji. Jeśli organizujemy wydarzenie pod auspicjami organizacji pożytku publicznego lub nawet wykorzystujemy sprzęt należący do tejże organizacji, powinniśmy się kierować zasadą równego prawa dostępu i poszanowania drugiego człowieka.
- Oprócz powyższych zasad, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.
Jak każdy regulamin czy umowa tak i ten odwołuje się do przepisów odgórnych, które mogą regulować np. takie okoliczności jak uszkodzenie sprzętu podczas obserwacji i stwierdzenie winnych, odpowiedzialność za prowadzone/organizowane obserwacje, czy inne aspekty nie ujęte w niniejszej karcie zasad.
* CSO to Czarna Skrzynka Obserwacyjna pełniąca funkcję rejestratora wydarzeń na obserwacji prowadzonej dla POLARIS-OPP.